Şeker Pancarı
Şeker Pancarı, ülke ekonomisine, istihdama ve çevreye katkı sağlamaktadır.
Şeker Pancarı Yetiştirme Teknikleri
Şeker pancarı, Türkiye'de özellikle İç Anadolu Bölgesi’nde yaygın olarak yetiştirilen, sanayi bitkileri arasında önemli bir yere sahip köklü bir üründür. Ülkemizin şeker ihtiyacının büyük bir kısmı şeker pancarından karşılanır. Özellikle Konya Şeker gibi öncü kuruluşların çalışmaları sayesinde şeker pancarı tarımı son yıllarda modern ve verimli bir yapıya kavuşmuştur.
Bu yazıda şeker pancarının nasıl yetiştirildiğini, hangi topraklarda daha iyi verim verdiğini, nasıl tüketildiğini ve sağlık açısından ne gibi faydaları olduğunu sade bir dille ve detaylı biçimde inceleyeceğiz.
Şeker Pancarı Toprak Hazırlığı
Şeker pancarı yetiştiriciliği, bilgi, sabır ve doğru tekniklerin bir arada kullanılmasını gerektirir. Bitkiden yüksek verim alınabilmesi için aşağıdaki temel prensiplerin uygulanması gerekir:
- Ekim Nöbeti (Münavebe): Aynı tarlaya her yıl şeker pancarı ekilmemelidir. Bu durum hastalık ve zararlıları artırır. Pancar tarlası 3-4 yılda bir aynı yere ekilmelidir.
- Toprak Analizi: Ekim öncesi toprak analizi yapılmalı, hangi besin maddelerinin eksik olduğu belirlenmelidir.
- Doğru Gübreleme: Organik maddece zengin topraklarda şeker pancarı daha sağlıklı gelişir. Azot, fosfor ve potasyum dengeli verilmelidir.
- Yabancı Ot ve Zararlı Kontrolü: Yabancı otlar çimlenme ve gelişme döneminde mutlaka kontrol altına alınmalıdır. Uygun ilaçlama yapılmalıdır.
- Sulama: Özellikle yaz döneminde düzenli sulama yapılmalı, kuraklık strese neden olmamalıdır.
Bu teknikler, çiftçiye hem yüksek verim hem de kaliteli şeker oranı sağlar. Konya Şeker, pancar üreticilerine bu konularda danışmanlık ve eğitimler vererek süreci daha profesyonel hale getirmektedir.
Şeker Pancarı Tohumu Çeşidi
Doğru tohum seçimi, şeker pancarı yetiştiriciliğinde başarıyı belirleyen unsurlardan biridir. Türkiye’de en çok kullanılan tohum çeşitleri:
- Monogerm Tohumlar: Her tohumdan bir fide çıkar. Ekim sırasında seyreltme gerektirmez, makineyle ekime uygundur.
- Multigerm Tohumlar: Tek tohumdan birden fazla fide çıkabilir. Bu nedenle manuel seyreltme yapılması gerekir.
- Hibrit ve Yerli Tohumlar: Hastalıklara karşı dirençli, yüksek şeker oranı taşıyan hibrit tohumlar tercih edilmelidir.
Tohum seçerken, ekim yapılacak bölgenin iklimi, toprak tipi ve hastalık geçmişi dikkate alınmalıdır. Konya Şeker, kendi sözleşmeli üreticilerine iklim ve toprak özelliklerine uygun tohumlar önerir ve dağıtımını sağlar.
Şeker Pancarı Nasıl Ekilir?
Şeker Pancarı Nasıl Ekilir?
Şeker pancarı ekimi, titizlikle yapılması gereken bir işlemdir. Genellikle mart sonu ile nisan başı arasında yapılır. İşte ekim adımları:
- Tohum yatağı hazırlanır.
- Tohumlar 2-3 cm derinliğe, sıra arası 45-50 cm, sıra üzeri 15-20 cm olacak şekilde ekilir.
- Ekim makineleriyle düzgün ve eşit dağılım sağlanır.
- Ekim sonrası hafif sulama yapılabilir (nem yetersizse).
- Çimlenme 7-14 gün arasında başlar.
Ekimden sonra seyreltme, çapalama, sulama ve gübreleme gibi tarımsal bakım işlemleri zamanında yapılmalıdır.
Şeker pancarı ekim zamanı, arıtılmış şeker varlığını ve kök verimini etkiler. Ekim zamanı geciktirilirse pancarın yetişme süresi kısalır, olgunlaşma gecikir, gübrelerden beklenen randıman alınamaz. Hastalık ve haşerelere karşı bitkilerin direnci azalır. Bu nedenlerden dolayı şeker pancarının uygun zamanda ekilmesi çok önemlidir.
İlkbaharda, toprak işleme ile tohum yatağı hazırlığı bittikte hemen sonra topraktaki nem ve tav kaybedilmeden ekim işlemine geçilmelidir.
Konya bölgesinde uzun yıllar ortalamasına göre Nisan ayının ortasına kadar ilkbahar donları görülebilmektedir.
İlkbaharda geç donların yol açtığı mükerrer ekimlerin korkusu ile şeker pancarı ekim zamanını çok geciktirmek genelde kazanç yerine zararda verebilir. Bu yüzden toprak sıcaklığı ve iklim ideal koşullara geldiğinde ekim işlemini yapmak en doğrusudur. Şeker pancarı tohumları 4-5 derece sıcaklıkta toprak yüzeyine çıkabilir.
Şeker pancarı ekimine başlama zamanı, 0-5 cm derinlikte, toprak sıcaklığının düzenli olarak 5-7 dereceyi bulduğu, yağış durumuna göre toprak yüzeyinin tırmıkla işlenme durumuna geldiği yani ideal toprak tavının olduğu zamandır. İç Anadolu ve geçit bölgelerde şeker pancarı için en uygun ekim zamanı Mart sonu Nisan ortasıdır. Konya bölgesi için şeker pancarı ekimi 15 Marttan itibaren, toprak tavında iken yapılmalıdır. Tohum israfını ve tekleme işçiliğini azaltmak için, sıra üzeri ekim mesafesi toprak verimliliği ve tavına göre ayarlanmalıdır. Bunun için ekimin tavında yapılması, ideal bitki sıklığına ulaşmada en iyi neticeyi verecektir.
Şeker pancarı, dörtlü münavebe sistemi nedeniyle dört yılda bir aynı tarlaya ekilir. Fakat son yıllarda Konya'da şeker pancarı ekilmeyen yıllarda tarlada yetiştirilecek bitki türlerinin doğru belirlenmemesi, üst üste aynı bitki türlerinin yetiştirilmesi nedeni ile özellikle toprak kaynaklı hastalıklarda önemli artışlar gözlenmeye başlamıştır. İleriki yıllarda münavebe sisteminde gerekli hassasiyetin gösterilmemesi durumunda dörtlü münavebe yerine beşli veya altılı münavebe sistemlerine geçilmesi gerekebilecektir. Fasulye-şeker pancarı-buğday-mısır-veya ayçiçieği, tek yıllık yem bitkileri münavebeleri şeker pancarı ekim alanları için önerilebilir. Tarladan yabancı ot çıkıyor ise, mutlaka ekim öncesi veya sonrası herbisit kullanılmalıdır.
Yabancı otlarla mücadele edilmezse, genç şeker pancarı fidesinin gelişmesi engellenir ve verimi düşürür. Ülkemizde şeker pancarı 45cm sıra arası mesafeye ekilmekte ve genel olarak 20-25 cm mesafede teklenmektedir. Bir dekarda 9.000-10.000 adet bitki denemelerde en iyi sonucu vermektedir. Fakat çiftçilerimiz çıkışı garanti altına almak için çok sık sıra üzeri mesafede ekim yapmakta, bu durumda özellikle çiftçilerin tohuma harcadıkları masrafın artmasına neden olmaktadır. Ekim hızı ekim kalitesini etkileyen önemli faktörlerdendir. Hassas mibzerlere yapılan ekimde mibzeri çeken traktörün hızı 4km/saati geçmemelidir. Aşırı hız tohumları gayri muntazam dökülmesine, derinlik ayarlarının bozulmasına, tohumların toprak yüzeyinde kalmasına neden olmaktadır.
"Bitkisel Üretim Çiftçi Rehberi" kitabından ilgili bölümü indirmek için tıklayınız.
"Bitkisel Üretim Çiftçi Rehberi" kitabını indirmek için tıklayınız.
Şeker Pancarı Nerede Yetişir?
Şeker pancarı, Türkiye'nin pek çok bölgesinde yetiştirilebilir. Ancak en verimli yetiştiricilik, ılıman iklimin ve geniş ovaların bulunduğu bölgelerde yapılır.
En çok üretim yapılan bölgeler:
- Konya Ovası (Türkiye’deki en yüksek üretim Konya’dadır)
- Eskişehir
- Ankara
- Amasya
- Tokat
- Afyonkarahisar
- Sivas
- Kayseri
Bu bölgelerde hem iklim hem de toprak yapısı şeker pancarına son derece uygundur. Konya Şeker, bu bölgedeki üreticilerle birlikte sözleşmeli tarım modeliyle çalışmakta, kaliteli üretim sağlamaktadır.
Şeker Pancarı Nasıl Tüketilir?
Genel olarak şeker pancarı, sanayi ürünü olarak kullanılır. Ancak bireysel tüketim alanları da mevcuttur.
Şeker pancarının kullanım alanları:
- Şeker üretimi (beyaz şeker, küp şeker, pudra şekeri)
- Pancar posası (hayvan yemi olarak)
- Doğrudan tüketim (fırınlanarak, haşlanarak veya salatalarda)
- Pancar pekmezi ve şurubu (doğal tatlandırıcı)
- Pancar suyu (bazı sağlık tariflerinde kullanılır)
Şeker pancarı, doğrudan tüketildiğinde de oldukça besleyicidir.
Şeker Pancarı Neye İyi Gelir?
Besin değeri yüksek olan şeker pancarı, sadece sanayi ürünü değil, aynı zamanda sağlığa da katkı sağlayan bir besindir.
Şeker pancarının faydaları:
- Lif oranı yüksektir: Sindirimi kolaylaştırır, kabızlığı önler.
- Doğal enerji kaynağıdır: Yüksek karbonhidrat içeriği sayesinde enerji verir.
- Antioksidan içerir: Hücreleri serbest radikallere karşı korur.
- Bağışıklığı destekler
- Kalp ve damar sağlığına faydalıdır
- Hayvanlar için doğal ve besleyici yemdir
Ancak aşırı tüketimi kan şekerini etkileyebileceği için şeker hastalarının dikkatli olması önerilir.
Şeker Pancarı Türkiye İçin Neden Önemlidir?
Şeker pancarı, hem gıda sanayiinde hem de tarım ekonomisinde stratejik bir üründür. Binlerce çiftçinin geçim kaynağıdır. Özellikle Konya Şeker gibi güçlü sanayi yapıları sayesinde şeker pancarı üretimi sürdürülebilir hale getirilmiştir. Kaliteli tohum, teknik destek ve alım garantisiyle pancar üretimi her geçen yıl gelişmektedir.
